İhmal, yetersiz sağlık bakımı, eğitim, denetim, çevredeki tehlikelerden korunma, giyim ve yiyecek gibi temel ihtiyaçların karşılanmadığı durumları içeren bir olgudur.
Fiziksel ihmal, çocuğun gıdaya, kıyafete, bedensel bakıma, gözetime ve tıbbi bakıma ilişkin temel ihtiyaçlarının yeterli ölçüde karşılanmamasıdır. Çocukluk çağı fiziksel ihmalinden söz ederken yalnızca çocuğun doğumundan itibaren seyreden süreyi göz önünde bulundurmak yetersiz olacaktır. Annenin gebelik döneminde, özellikle fetüsün gelişimi için kritik kabul edilen ilk üç aylık dönemde bebeğin sağlıklı gelişimi için gerekli olan önemin eksik bırakılması ve bebeğin sağlığına zarar verebilecek her türlü davranış çocukluk çağı fiziksel ihmali kapsamında değerlendirilir. Çocuğun ihmal davranışından zarar görmesi ihmalin belirlenmesinde bir ölçüt değildir. Çocuğun bir kez maruz kaldığı ihmal davranışı çocuğun ölümüyle sonuçlanabileceği gibi defalarca tekrarlanmış başka bir ihmal davranışından çocuk daha fazla zarar görmüş olabilir. Fiziksel istismarda davranış çoğu zaman olaya özgüyken fiziksel ihmalin daha süreğen bir durumu kapsadığı bilinmektedir.
Bazı fiziksel ihmal davranışları şunlardır:
- Çocuğun yiyecek, barınma, kıyafet, ısınma gibi temel fiziksel ihtiyaçlarının karşılanmaması.
- Çocuğun güvenli bir çevrede büyümesinin sağlanmaması ve fiziksel tehlikelerle dolu bir çevreye maruz bırakılması.
- Çocuğun yeterli eğitimden mahrum bırakılması.
- Çocuğun sağlık ihtiyaçlarının karşılanmaması. Örneğin, hastalandığında doktora götürülmemesi.
- Çocuğun uygunsuz uyaranlardan korunmaması. Örneğin, çocuğun uygunsuz yetişkin ortamlarında bulunmasına izin verilmesi.
- Çocuğun gelişimi için gereken uyaranlarla buluşturulmaması. Örneğin, çocuğun akranları ile sosyal aktiviteler içerisinde olmasına izin vermemek.
Fiziksel ihmal, çocuk ve ebeveynle ilişkili olduğu kadar, ailenin içinde yaşamış olduğu toplum ve sosyal faktörlerle de ilişkilidir. Örneğin ailenin içinde bulunduğu fakir koşullar ihmal için zemin hazırlıyor olabilir fakat aynı ekonomik koşullara sahip aileler arasından bazılarında ihmal davranışının görülmesi ve diğerlerinde görülmüyor olmasındaki fark, ihmal davranışının ve koşulların ayrı ayrı ölçülmesi ile sağlanmış olur. Çocukluk çağında fiziksel istismara uğramış çocuklara kıyasla, ihmal edilen çocuklar daha ciddi bilişsel ve akademik eksikliklere, sosyal geri çekilme ve sınırlı akran etkileşimlerine sahiptir. İhmalin önemli sonuçlarından biri de dışsallaştırma yerine içselleştirmenin daha fazla görülmesidir. Çocukluk çağı fiziksel ihmaline maruz kalan çocuklar, ebeveynlerin ihtiyaçlarını karşılamadığı fikri yerine bu durumun kendisinden kaynaklanan bir sorun sonucu olduğunu düşünmeleridir. İhmale uğrayan çocuklarda en sık gözlemlenen duygulardan biri suçluluk duygusudur. Ayrıca çocuğun fiziksel ihmalinin yetişkinlikte düzenli alkol kullanımı ve kötü sağlık durumu ile de ilişkili olduğu görülmektedir.
Duygusal ihmal, çocuğa bakım verenlerinin çocuğun duygusal ihtiyaçlarını karşılamadaki başarısızlığını ifade eder. Çocuğa yeterli düzeyde doyumun ve şefkatin sağlanamaması, çocukların aile içi şiddete tanık olmalarına neden olmak, çocuğun uygunsuz davranışlarına bilerek izin vermek, davranışsal sorunların duygusal bakımını yapmamak duygusal ihmale birer örnektir. Diğer istismar ve ihmal türlerine göre tanımlanması en zor ihmal türüdür. Duygusal ihmalin tanımlanmasındaki zorluklardan biri bakım veren ve çocuk arasındaki ilişkinin türüdür. Bazı ailelerde bir takım davranışlar ihmal olarak kabul edilirken bazı ailelerde ise aynı davranışlar normal kabul edilebilir. Fakat genellikle duygusal ihmal en yaygın özelliğiyle çocuk ve bakım vereni arasındaki duygusal doyumun bulunmaması olarak tanımlanır.
Bazı duygusal ihmal davranışları şunlardır:
- Yetersiz duygusal ilgi: Bakım verenin çocuğun şefkat, duygusal destek, yetkinlik veya dikkat ihtiyaçlarını karşılama konusunda belirgin bir dikkatsizlik sergilemesidir.
- Uyuşturucu veya alkol bağımlılığına göz yumulması: Bakım verenin çocuk tarafından uyuşturucu veya alkol kullanımının teşvik edilmesi veya izin verilmesidir. Ebeveynin çocuğun uyuşturucu veya alkol kullanımına ilişkin sorunu hakkında bilgilendirmiş ve buna rağmen müdahale etmemiş olması durumu da duygusal ihmali içerir.
- Devamlı veya aşırı düzeyde aile içi şiddet: Çocuğun kronik bir biçimde veya aşırı denebilecek düzeyde eş istismarı veya diğer aile içi şiddet türlerine tanıklık etmesi ve bu duruma ebeveynlerin izin vermesini içerir.
- Psikolojik bakımın reddedilmesi: Bakım verenin çocuğun duygusal veya davranışsal bir bozukluğuna ya da problemine ilişkin, profesyonel tavsiyelerine uygun olan gerekli tedaviye izin vermeyi reddetmesidir. Psikolojik destek uygulamalarından çocuğu mahrum bırakmasıdır.
Yapılan çalışmalarda duygusal ihmal diğer çocukluk çağı travma türlerine göre daha sık bildirilmektedir. Duygusal ihmalin fiziksel ihmal ile birlikte görülme sıklığı yüksek olmakla birlikte, fiziksel olarak ihmale uğrayan çocukların neredeyse tamamı duygusal olarak da ihmal edilirken; duygusal olarak ihmal edilen her çocuk fiziksel olarak ihmal ediliyor değildir.
(Çizer: Fahrican Kotel)
