Önceki yazımda Recep İkiz’in anılarından Biga’da ilk sinema gösterimleri ile ilgili bilgiler aktarmıştım. Bu yazıda da sürekli sinema gösterimlerinin ne zaman ve nerede başladığı, ilk sinema binasının nerede ve ne zaman inşa edildiğini yine Recep İkiz’in yazdıklarından aktaracağım.
Recep İkiz, Biga’da sürekli film gösterimi yapan sinemanın 1929’da açıldığını belirtiyor. 1980’lere kadar İkizler Sineması’nın bulunduğu yere Biga İdman Yurdu tarafından bir bina yapılıyor ve sinema olarak işletilmek üzere ihaleye çıkarılıyor. O sıralarda askerlik görevini yapan Recep İkiz bu durumdan aldığı bir mektupla haberdar oluyor ve ihaleye katılarak kazanıyor: “Senelik 440 lira olarak üzerimize ihale edildi. Binayı sinema yapmak mecburiyetindeydik. Şartnamesi öyleydi.”
Recep İkiz askerliği sonrası sinemayı kurmak için kolları sıvıyor. Binanın iç düzenlemesi sürerken sinema için gerekli malzemeleri almak üzere İstanbul’a gidiyor. Film gösterimi için projeksiyon makinası, gösterilecek film, sandalye gibi ihtiyaçları toparlarken bir de piyano alınması gerektiğini öğreniyor. O yıllarda filmler sessiz… Sinemalarda film gösterimi yapılırken filmin etkisini artırmak için orkestra ya da piyanoyla müzik yapılıyor. Orkestra ve piyanonun alternatifleri ise radyo ya da gramafon. Recep Bey bir radyo alıyor. Bu radyonun Biga’daki ikinci radyo olduğunu belirtiyor ama ne yazık ki ilk radyonun kim tarafından getirildiğini söylemiyor.
1929 yılında kurulan bu sinemanın ömrü ne yazık ki kısa oluyor. İki yıl sonra Biga İdman Yurdu’nun “idare kurulu” değişiyor ve Recep İkiz ile aralarında itilaf çıkıyor. İtilaf nedeni belirtilmiyor ama sinema kapanıyor. Sinemanın yeri Biga İdman Yurdu’nun ambarı oluyor. Recep Bey de sinemayı “Kurşunlu Mahallesinde bir tüccarın mağazasına” taşıyor. Bu mağazayı “güzel bir sinema salonuna” dönüştürdüklerini belirten Recep İkiz, sinemanın burada beş yıl boyunca faaliyet gösterdiğini söylüyor.
Kurşunlu Camii civarındaki bu sinema İbrahim Dizman’la yaptığımız sözlü tarih görüşmeleri sırasında birçok Bigalı tarafından da bize anlatıldı.
Recep İkiz, Kurşunlu Mahallesi’ndeki mağaza sinemanın faaliyetlerinin 1935’teki büyük Biga yangını sonrası bittiğini belirtmiş. Bu sinema yangından etkilenmiş mi, belirtmemiş ama Biga İdman Yurdu binasında işlettiği eski sinema yanmış. Bigalı 50 yaş üstü kuşakların iyi bildiği, birçok film izlediği İkizler Sineması’nın inşası işte bu yangından sonra başlamış.
Biga İdman Yurdu binasının arsası yangın enkazıyla birlikte ihaleye çıkarılmış. Recep Bey ihaleye girip kazanmış ve önce ambar sonra da sinemaya dönüştürmüş.
Recep İkiz’in anlattıklarından hareketle tarihleri sıralarsak, süreç şöyle işliyor:
- Biga’da ilk sinema gösterimleri seyyar Lale film tarafından yapılıyor.
- Sonraları, Bademlikli Hakkı Efendi, toplama ve ilkel bir projeksiyon makinesiyle, önceleri evinde sonraları şimdiki Ziraat Bankasının yerindeki Türk Ocağı binasında sinema gösterimi düzenliyor.
- Recep İkiz, Terziler sokağındaki fırının bulunduğu Aşçıoğlu’nun mağazasını sinema olarak işletiyor. Bu binanın hala ayakta ve iyi durumda olması Biga için büyük bir şans…
- İlk sürekli film gösteren sinema 1929’da 1980’lere kadar İkizler Sineması’nın bulunduğu yerde Biga İdman Yurdu binasında kuruluyor.
- İki yıl sonra 1931’de buradan çıkıp Kurşunlu Camii civarındaki mağazaya taşınıyor.
- Beş yıl faaliyet gösterdikten sonra 1935’teki Biga yangını sonrası sinema olarak inşa edilen yere 1936’da taşınıyor. İşte bu bina, Biga’da sinema olarak inşa edilen ilkyer oluyor.
Bir sonraki yazıda, Recep İkiz’in yazdıklarını aktarmaya devam edeceğim.
Fotoğraf: Yarım asır ayakta kalan İkizler Sineması’nın ilk yılları… Makine dairesinde Recep İkiz ve sinemanın dış görünüşü…
