Nedir bu kansızlık?

"Doktor bey nedir bu kansızlık?" İnsan beden ağırlığının yaklaşık 13'te 1'i kandan oluşur. Yani ortalama erişkinde 5 litre civarı kan bulunur ve damarlarımızda saniyede 45 cm gibi bir hızla ilerler. Kanımızın içinde alyuvar dediğimiz hücreler mevcut. Bu alyuvarların içinde oksijen taşıma görevini üstlenen ve kanımıza kırmızı rengini veren hemoglobin adı verilen maddelerin sayılarının azalmasına anemi yani kansızlık ismini veriyoruz. Peki neden hemoglobin sayısı azalır? 1) kan kaybı 2) yetersiz üretim 3) alyuvar yıkımı fazla ise anemi gelişir KAN KAYBI Özellikle demir eksikliğinin en sık sebebidir. Travma, kanser, kadınlarda menstruasyon (adet kanaması), mide ülseri veya kalın bağırsak damar patolojilerinde görülebilir. YETERSİZ ÜRETİM Doğuştan (kalıtsal) veya sonradan gelişen (edinsel) olabilir. Doğuştan olanlar anne babanızdan size gen yolu ile aktarılan bozukluklardır. Edinsel olanlar ise en çok beslenme bozukluğu (demir, B12, folikasit, c vitamini, bakır, B2.. gibi vitamin eksiklikleri ile ilişkili olmakla birlikte), kronik hastalıklar (böbrek hastalıkları, kanserler, kronik enfeksiyon ve romatizmalar), gebelik (demir ve folat açığı gelişir ayrıca ilk 6 ay kanın sıvı miktarı daha çok arttığı için kanı sulandırarak kansızlık yapar), hormon bozukluğu (eritropoetin), aplastik anemi (kemik iliği kanı üretme kapasitesinin azalması ile giden bir hastalık) sayılabilir. YIKIM FAZLALIĞI Bu durumda hem doğuştan hem de sonradan olabilen hastalıklardan oluşur. Dalak büyümesi, talasemiler (Akdeniz anemisi), bazı ilaç yan etkileri veya enzim eksikliği (favizm; bakla yeme sonrası kansızlık) sayılabilir. Pekii anemide ne şikayetler olur? Nefes darlığı, çarpıntı, baş dönmesi, baş ağrısı, soğukluk, solukluk, göğüs ağrısı, saç dökülmesi, dudak kenarında çatlamalar, tırnak şekil bozukluğu, bazen cilt kuruluğu ve kaşıntı sık gördüğümüz şikayetlerdir. Tanı aşamasında hiç vitamin testi yapılmamış dahi olsa doktorunuz en basitinden tam kan sayımındaki HGB (hemoglobin), MCV (hücre boyutu), RBC gibi değerlere bakarak fikir sahibi olur. Örneğin demir eksikliğinde mcv azalır, B12 eksikliğinde MCV artar. Tabiki tanıyı kesinleştirmek için vitamin testleri gibi testler istenir ve kansızlığın hangi vitamin eksikliğine bağlı olduğu öncelikle saptanır. İkinci aşamada bu vitamin eksikliğinin sebebi araştırılır. Örneğin en sık görülen kansızlık sebebi olan demir eksikliği anemisi doğurgan yaştaki kadınlarda adet kanaması nedeni ile gelişir. 4-5 gün dahi kanama olsa yeterince demir almayan kadında kansızlık gelişebilir. Erkekseniz ya da menopoza girmiş bir kadınsanız, probleminizin farklı boyutları olabilir, dikkatli olun. Çünkü bu gibi durumlarda demir eksikliğinin nedeni vücudunuzun herhangi bir yerinden kaybedilen ama fark edilmeyen kan kaybı olabilir. Bunlar midede bir ülserden, bağırsağınızdaki bir kansere kadar değişken durumlar olduğu için hastalarımızı dışkıda gizli kan, endoskopiler, MR veya tomografi gibi görüntüleme yöntemleri ile  tarayabiliriz. B12 ve folik asit eksiklikleri daha çok emilim bozukluğu (pernisiyöz anemi, çölyak, gastrit…) veya alım azlığı sebebi ile gözlenebilir. Uzun süreli eksikliklerde kansızlık gelişecektir ve demir eksikliğinde hissettiğiniz şikayetlere ek olarak unutkanlık, el ve ayaklarda yanma, denge bozukluğu gibi şikayetler de açığa çıkacaktır. Kansızlık nasıl tedavi edilir? Düzeltmek için her gün kan hapı içip, et mi yemek gerekir? Haftaya bunların cevabı ile devam edeceğiz. Sağlıkla ve mutlulukla kalınız.