Devlet Geç Kaldı.. 5 Bin Yıllık Heykel Uçtu, Gitti..

Çanakkale’nin Eceabat ilçesi sınırlarında bulunan Kilya Koyunda bulunan 5000 yıllık "Guennol Stargazer/Guennol Yıldız Avcısı" tarihi eser yurtdışına kaçırılmıştı. Yıldız Avcısı, 2017 yılında ABD’de düzenlenen bir müzayedede 3 milyon Dolar’a satışa çıkartılmış 14,5 milyon dolara satılmıştı. Dönemin bakanlığı eserin iadesi için girişimde bulunmuştu. Ancak ABD mahkemeleri Türkiye’nin iade süreci için müracaat etmekte geç kaldığına hükmetti. ÇANAKKALE KİLYA KOYUNDA BULUNMUŞTU Arkeoloji Literatüründe “Kilya Tipi” idoller grubuna giren ve Geç Kalkolitik-Erken Tunç Çağı başlarına ait olan geometrik formlu mermer kadın heykeli, Çanakkale’nin Eceabat ilçesi Kilya Koyu’nda bulunmuştu. Daha önce 1966-1993 yılları arasında Guennol Koleksiyonu’ndan ödünç olarak alınan eser ilk defa New York Metropolitan Sanat Müzesi sergilenmişti. Eser, daha sonra aynı müzede 8 Mayıs-17 Ağustos tarihleri arasında “Milattan Önce 3. Milenyum’da İlk Şehirlerin Sanatı” sergisinde de gösterilirken, Avrupa ve ABD’de birçok müzede de sergilenmişti. YILLARCA MÜZELERDE SERGİLENDİ.. DEVLET İADESİNİ İSTEMEDİ 5 bin yıllık "Guennol Stargazer/Guennol Yıldız Avcısı" isimli tarihi eser yurtdışında onlarca müzede sergilendi. Eserin tanıtım kitapçıklarında bile Türkiye’de Eceabat’ın Kilya Koyunda bulunarak Türkiye’den kaçırıldığı belirtiliyordu. Yıllarca müze müze gezen eser 2017 yılında New York'taki Christie's Müzayede Evi tarafından organize edilen bir müzayede de 3 milyon dolara satışa çıkartılacağı açıklanınca akıllar başa geldi. NABİ AVCI “DAVA AÇTIK” AÇIKLAMASINDA BULUNMUŞTU 5 Bin yıllık eserin müzayede de satışa çıkacağının ortaya çıkması üzerine dönemin AK Partili Kültür ve Turizm Bakanı Nabi Avcı basın mensuplarına açıklamada bulunarak dava açtıklarını duyurmuştu. Dönemin bakanı Nabi Avcı; “New York'taki Christie's Müzayede Evi tarafından organize edilen bir müzayede var. Burada Anadolu kaynaklı bir Kilia heykelciğinin satışa sunulduğunu geçtiğimiz haftalarda öğrendik. Bunun üzerine Washington'daki Kültür ve Turizm Bakanlığı Müşavirliğimiz üzerinden Büyükelçiliğimiz ve New York Konsolosluğumuzla temasa geçerek, bu satışın durdurulması ve muhtemel alıcı adaylarının da bunun Türkiye'de kaçırılmış bir eser olduğunun bilinmesini sağlamak için girişimde bulunduk. Düne kadar müzayede eviyle müzakerelerimiz devam etti." 3 MİLYON DOLARA SATIŞA ÇIKTI.. 25 DAKİKADA 14,5 MİLYON DOLARA SATILDI Dönemin bakanı Nabi Avcı dava açıp, gazetelerde tam sayfa mektup yayınlatıncaya kadar 5 bin yıllık "Guennol Stargazer/Guennol Yıldız Avcısı" adlı eser Christie's Müzayede Evi tarafından bakanın açıklamasından bir gün sonra, 29 Nisan 2017 tarihinde satışa çıkartıldı. 3 milyon dolar başlangıç fiyatıyla satışa çıkartılan Guennol Yıldız Avcısı'nın açık artırması, yaklaşık 25 dakika sürerken, günün en uzun süren satışı olarak gerçekleşti. Eser 3 kişi tarafından kıyasıya yapılan arttırımda, telefonla bağlanan ve ismi açıklanmayan bir koleksiyoner tarafından 14,5 milyon dolara satın alındı. MAHKEME İADE DAVASINI RED ETTİ Türkiye'nin iade süreci için yasal yollara başvurduğu Yıldız Avcısı isimli tarihi eser hakkında ABD'den 4 yıl sonra karar geldi. ABD mahkemesi, Türkiye’den kaçırılan Yıldız Avcısı (Guennol Stargazer) isimli 5000 yıllık tarihi eserin Türkiye’ye iade edilemeyeceği kararını verdi. “TÜRKİYE HAKLARINI TAKİP ETMEDİ” Mahkeme mermerden yapılan heykelin Türkiye’ye iade edilemeyeceğini açıklarken Manhattan Bölge Mahkemesi Hakimi Alison Nathan, Türkiye’yi “haklarını takip etmemekle” suçladı. Nathan, Türkiye’nin heykelin iadesi için 2017 yılının Nisan ayına kadar dava açabileceğini fakat bunu yapmadığını söylerken, Ankara’nın iade süreci için yeterli adımları atmadığını dile getirerek yetkililerin heykelin yerini daha önceden bilmesi gerektiğini vurguladı. “MÜZEDE SERGİLENDİ AMA…” Nathan ayrıca bu eserin New York’taki Metropolitan Sanat Müzesi’nde 1968-1993 yılları arasında sergilendiğini de vurgulayarak, “Met çok büyük bir sanat kurumudur ve bu eserin Guennol Koleksiyonu’nun bir parçası olduğunu gizlemediler. Türkiye, Met ile iletişime geçip heykel ile ilgili daha fazla bilgi alabilirdi fakat bunu yapmadılar” dedi. Nathan ayrıca Türkiye’den 1906 yılında kaçırılan 22.9 santimetrelik heykelin iadesi için Ankara’nın yeterli kanıt sunmadığını da söyledi. “ANKARA YETERLİ KANIT SUNMADI” Christie’s müzayede evi, göğe bakan kadın figürünün milattan önce 3000 ile 2200’lere uzandığını ve bu eserin Anadolu’ya ait bugüne kadar en iyi korunmuş mermer kadın figürlerinden biri olduğunu açıkladı. ABD’li iş insanı Michael Steinhardt, 1993 yılında eser için 1.5 milyon dolar öderken, heykel 2017 yılında Christie’s müzayede evinde satışa çıkmış ve 14.5 milyon dolara satılmıştı. Fakat alıcı daha sonra bu eseri almaktan vazgeçmişti. Eser o günden beri Christie’s müzayede evinde bulunuyor. TÜRKİYE’NİN HUKUK MÜCADELESİ Heykelciğin 2017'den beri geri alınması için girişimlerde bulunan Ankara, Osmanlı İmparatorluğu'nda 1869'da yürürlüğe giren ve son halini 1906'da alan Eski Eserler Kanunu'nun (Asar-ı Atika Nizamnamesi) ihlal edildiğini ileri sürüyor. 1906 yasası, ülke topraklarının kamu ya da özel alanlarında bulunan her türlü tarihi eserin devlete ait olduğunu ve yasal olarak yurt dışına çıkarılamayacağını belirtiyor. Christie's müzayede evinin "Türk hukukunu tamamen ve kabul edilemez şekilde hiçe saydığını" ileri süren Ankara, 23 santimetre büyüklüğündeki mermerden heykelciğin Anadolu topraklarına geri dönmesini istiyor. HEYKELCİK YASADAN ÖNCE Mİ SONRA MI BULUNDU? Londra merkezli dünyaca müzayede evi ise "Stargazer"ın bu yasanın yürürlüğe girmesinden sonra bulunduğuna ve ülke dışına çıkarıldığına dair Türkiye'nin elinde somut deliller olmadığını ileri sürerek iade talebini reddediyor. Göğe bakan bir kadın figürü olan eserin Anadolu'da bulunduğunu kabul eden Cristie's, "Aramanın yapıldığı veya yurt dışına çıkarıldığı sürece dair ne bir şahit ne de bir foto bulunuyor" diyor. ABD'DE 1960'TA ORTAYA ÇIKTI; "GUENNOL STARGAZER" ADINI ALDI New York Times Gazetesi'ne göre heykelcik Anadolu'dan gidişinin ardından ilk defa 1960 yılında gün yüzüne çıktı. Amerikalı milyarder Alastair Bradley Martin'in koleksiyonunda ortaya çıkan mermerden heykele Martin, "The Guennol Stargazer" adını verdi. "Guennol" Galcede Martin'in soyadını ifade ediyor. Stargazer (Yıldız Avcısı) ise biblonun başının yukarı bakmasından dolayı yıldızları inceler gibi görünmesinden esinlenerek konulmuş. Eser 1993 yılında ABD’li milyarder Michael Steinhardt tarafından satın alındı. 1966 ile 2007 arasında bir çok defa New York'taki Metropolitan Museum of Art'ta sergilenen tarihi eser, 2017'de Londra merkezli Christie's müzayede salonunda açık artırmaya çıkarıldı. Eserden dünyada şu ana kadar sadece 15 tanesine rastlanmasından dolayı Cristie's "Yıldız Avcısı"nın "eşsiz ve amblematik bir sanat eseri" olduğunu belirtiyor. Tarihi eser açık artırmada 14,5 milyon dolara satıldı. Açık artırmadan bir gün önce devreye giren Ankara yönetimi Cristie's'i mahkemeye vererek eserin Türkiye'ye iade edilmesini talep etti. Bu girişime rağmen gerçekleştirilen açık artırmada heykelcik toplam 14,5 milyon dolara alıcı buldu.