Holistense Publications (uluslararası süreli ve süresiz yayınlar üreten bir yayınevi) tarafından yayınlanan bilimsel makalelerin yer aldığı “Ekonomik, Çevresel ve Sosyal Boyutlarıyla Sürdürülebilirlik” isimli kitap yayınlandı. Bu çalışmaya makalesi ile katılan Çanakkale Onsekiz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Göksel Özdilek, Çanakkale’nin orman varlığının değişimini yazdı.
'EN ÖNEMLİ NEDENLERDEN BİRİ, ORMAN YANGINLARI'
Çanakkale’deki orman varlığının 20 sene önceki tespitlerde, yüzde 54 olduğunu ifade eden Özdilek, 2024 yılı itibariyle orman varlığının yüzde 35 civarında olduğunu söyledi. Orman varlığındaki düşüşte en önemli nedenlerinden birinin yangınlar olduğunu dile getiren Özdilek, 2023 yılında, iki ayda iki ayrı yangında, 8 bin hektar civarında alan yandığını hatırlattı.
Kesilerek ya da yanarak yok olan orman varlığının tekrar eski haline dönmesinin zor olduğunu vurgulayan Özdilek, orman alanının yeniden rehabilitasyonu konusunda değişen koşullara dikkat çekti. Özdilek, “Peki değişen şartlar nedeniyle acaba kolay mı olacak? Geçmiş yüzyıla göre bu yüzyıldaki hidrolojik döngüde düzensizlikler, yağış koşullarının değişimi gibi değişimler, o alanın eski haline dönmesine izin verecek mi?” diye sordu.
'ORMAN ÖRTÜSÜNÜN AZALMASI İÇİNDEKİ TÜRLERE DE ZARAR VERİYOR'
Çanakkale'nin çevresindeki orman varlığındaki azalmanın ekolojik ve ekonomik sonuçları olduğunu dile getiren Özdilek, Çanakkale merkezde, 39,8 derece ile 2024’ün temmuz ayında, son yüzyılın en sıcak gününün yaşandığını söyledi. Orman varlığının azalmasındaki ana sebebin sadece yangınlar olmadığını, termik santraller, madenler, RES ve HES ile otoyollar gibi ekonomik aktivitelerin de orman varlığında azalmaya neden olduğunu dile getirdi.
“Çanakkale'de bir taraftan tabi orman örtüsünün azalması, ne yazık ki içinde barındırdığı türlere zarar veriyor” diyen Özdilek şöyle devam etti: “Yani biyolojik çeşitlerimize zarar veriyor, ekonomik olarak gelirimize de etki ediyor. TÜİK verilerine göre, 2021-2022 döneminde, Çanakkale'nin GSYİH toplam ekonomik büyüklüğü yüzde 5 küçülmüş. Yani biz bir tarafta madencilik projeleri, bir taraftan termik santraller, enerji tesisleri ve benzeri tesisleri kuruyoruz ama bu bize ekonomik olarak bir gelişme sağlıyor mu? Hayır.”
'BAL ÜRETİMİNDE ÜÇÜNCÜ SIRAYA GERİLEDİ'
Özdilek, arıcılar için oldukça iyi bir ekosistem barından Çanakkale için de şunları söyledi: “2023 yılından önce Çanakkale, bir kovan başına ürettiği bal miktarında Türkiye ikincisiydi, birincisi Adana'ydı. Ortalama bir kovan başına 24,2 kiloluk bal üretiyordu. 2023'ten sonra Çanakkale üçüncülüğe geriledi. Ordu, Çanakkale'nin üstüne geçti. Ormanları korusaydık, miktarını artırabilseydik, çok daha iyi bir duruma gelebilecekti. Türkiye'nin doğal orman varlığının son 20 senede yaklaşık yüzde 7 düştüğünü görüyoruz. Çanakkale’deki orman kaybı, Türkiye ortalamasının üzerinde, hem de yaklaşık üç kat fazla."
'ÇANAKKALE'DE 310 FARKLI KUŞ TÜRÜ GÖZLEMLENDİ'
Yapılan bir çalışmada, İstanbul, Aydın, Muğla, İzmir ve Çanakkale bölgelerinin kıyaslandığını dile getiren Özdilek, bölgelerindeki türlere bakıldığında, en zengin ilin Çanakkale olduğunu dile getirdi. Özdilek, “Kuş çeşitliliğine bakıldığı zaman Çanakkale’de, 310 farklı kuş türü gözlemlenmiş. Bütün Türkiye'de 530 civarında kuş gözlenmiş, yani bu kadar küçük bir alanda bu kadar kuş türünün olması Çanakkale'nin biyolojik çeşitliliğinin zenginliğini gösteriyor. Bir başka konu ise Muğla'dan sonra Çanakkale ikinci büyük Amfibi, yani iki yaşamlı, hem karada hem suda yaşayabilen türlere sahip. Orman varlığının kaybı ve değişen ekolojik koşullar bu türlere, biyolojik çeşitliliğe zarar veriyor” dedi.
'20 SENE ÖNCE YARISINDAN FAZLASI ORMANLIKTI'
Özdilek, Amerikalıların yaptığı uluslararası bir çalışmada 1 hektarlık orman alanının 15 bin 570 dolar fayda sağladığını, bunun yanı sıra; erozyon önleme, hava kalitesini düzeltme, kuşlara, canlılara, arılara besin verme, yuva oluşturma gibi 10-15 farklı başlıkta yararı olduğunu dile getirdi.
Özdilek, “Çanakkale’nin 20 sene önce yaklaşık yüzde 54’ü ormanlıktı. Yani yarısından fazlası ormanlıktı. Aynı değerlerle, dolara herhangi bir zam ya da enflasyon faktörü uygulamadan o dönemde 8,4 milyar dolarlık fayda sağlayabilecekken, 2024'te Çanakkale'nin orman varlığı yüzde 35’lere gerilediği için sadece 5,27 milyar dolar değerinde fayda sağlayabiliyoruz” dedi.
'NÜFUS ARTMIYOR AMA ORMANLAR AZALIYOR'
Çanakkale'de nüfusunun ciddi derecede artmadığını söyleyen Özdilek, 10 sene önce 500 bin civarında olan il nüfusunun, günümüzde 600 bini bulmadığını dile getirdi. Nüfusun artmamasına rağmen orman varlığının giderek azaldığını söyleyen Özdilek, “Orman varlığı, birçok canlının evi, yuvası. Orman varlığı kayboldukça, canlılar yiyecek bulmakta zorlanıyor. Örneğin; bazı ayılar uykuya yatmadı, yiyecek aramaya gidiyorlar, arıcıların kovanlarına saldırıyorlar. Bu da ekonomik olarak zarar veriyor, yine kayba neden oluyor?” ifadelerini kullandı.
Kazdağları’nda devam eden madencilik faaliyetlerinin mevcut çalışmada yer almadığını dile getiren Özdilek, “Son çıkan haberlerde, 1 milyon ağacın kesildiği belirtiliyordu. Bu istatistikler, 2025 yılı başında görülebilir. Ancak, elbette ki orman kaybının yaşandığı her aktivite bu istatistiklerin içinde yer alacaktır” dedi.
(Haber Merkezi)